18 oktober 2021

De Overijsselse Vecht is een populaire plek voor mensen om te recreëren aan het water. De afgelopen jaren is het aantal mensen dat naar het Vechtdal komt om te varen, zwemmen of vissen flink toegenomen. Daar is iedereen blij mee, maar het brengt ook nieuwe uitdagingen met zich mee. Bijvoorbeeld in de vorm van handhaving. De waterpolitie en handhavers van waterschap Vechtstromen kunnen immers niet overal tegelijk zijn. Terwijl de noodzaak van en behoefte aan handhaving wel toeneemt. Met deze uitdaging is proeftuin De Slimme Vecht onlangs aan de slag gegaan.

Stefan Nijwening, Innovatiemanager bij Waterschap Vechtstromen, heeft het Team Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving van het waterschap Vechtstromen geholpen om dit vraagstuk op te pakken in Fieldlab CAMINO. Hij vertelt waarom:

“Om de slagkracht van de handhaving in het Vechtdal te vergroten en handhavers te ontlasten, zijn we vooral gaan kijken hoe we de handhaving slimmer kunnen maken. Dat willen we doen met innovatieve digitale technieken. Tot nu hebben we smart maintenance vooral gebruikt bij infrastructuurobjecten, zoals sluizen en gemalen. Maar je kunt ook naar onze rivieren kijken als infrastructuurnetwerk.”

Zo kijken Rijkswaterstaat en ProRail namelijk naar hun wegen en rails. Omdat die partijen al aangesloten zijn bij Fieldlab CAMINO, kan proeftuin De Slimme Vecht veel van hun ervaringen leren. Stefan vervolgt: “Al snel nadat we ons vraagstuk over handhaving op het water hadden neergelegd bij Fieldlab CAMINO, kwamen we met een innovatieve aanpak. Bovendien meldden zich meteen partijen die met ons mee wilden denken en werken.”

Eerst een stap terug…

Bij aanvang van het project dachten de partijen direct in oplossingen. Ze keken zelfs al naar een leverancier van slimme camera’s. De ervaring leert echter dat het niet altijd goed is om dingen te overhaasten. Daarom adviseerde Stefan om eerst een stap terug te zetten. Hij vertelt: “Ik wilde eerst kijken hoe andere waterbeheerders dit aanpakken en welke marktpartijen al met slimme handhaving bezig zijn. De eerste stap binnen CAMINO was daarom om het vraagstuk sámen met kennisinstellingen en bedrijven aan te scherpen. Dat leidde tot beter plan van aanpak en meerdere betrokken partijen. Bovendien droeg het bij aan een positieve beoordeling van het projectvoorstel door het Vechtstromen Innovatiefonds.”

…En dan aan de slag

Na goedkeuring van het projectvoorstel is het team onder begeleiding van projectleider Floris van der Wal aan de slag gegaan. Hij wordt ondersteund door David de Witt en Ruben Ogink van World Class Maintenance. Floris vertelt: “De ambitie is om nog dit vaarseizoen de eerste ideeën uit te werken en toe te passen in de praktijk. Sommige oplossingen zijn makkelijk door te voeren. Zo zijn bepaalde overtredingen simpelweg het resultaat van onwetendheid. Toeristen die niet weten dat een gebied beschermd is of dat je niet bij een stuw mag zwemmen, hoeven we alleen maar te informeren. Daarvoor willen we verkeersborden en flexibele borden gaan plaatsen. Wel gaan we kijken hoe we dat kunnen ondersteunen met sensoren en communicatie via sociale media. Dat is de volgende stap.”

Andras Koops, adviseur Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving bij waterschap Vechtstromen, vult: “Er is ook een groep overtreders waarbij we wél op moeten treden omdat ze zich bewust niet aan de regels houden. Bijvoorbeeld door in een zijtak van de Vecht te varen die fungeert als broed- of rustgebied van watervogels, of door hun boot aan te leggen op kwetsbare waardevolle ecologische plaatsen zoals steile oevers waar oeverzwaluwen in nestelen. Ook te hard varen gebeurt regelmatig. Met slim cameratoezicht willen we dit ondervangen. De beelden van die slimme camera’s brengen we op een dashboard samen. Handhavers kunnen dit overal bekijken. Zo zien ze meteen na een automatische melding wat er aan de hand is. Cameratoezicht maakt het mogelijk om een situatie op afstand te beoordelen en de overtreders in beeld te houden. Dat gaat ons enorm helpen om sneller op te treden.”

Veilig vaarseizoen

Proeftuin De Slimme Vecht wil dit jaar de eerste resultaten gaan boeken. Floris: “Ik hoop dat we de informatievoorziening snel kunnen realiseren. Daarnaast willen we al een aantal sensoren ophangen. Vanaf volgend seizoen gaan we dan aan de slag met camera’s en algoritmes. Daarvoor toetsen we eerst op privacygevoeligheid en juridische randvoorwaarden. In principe moet het – net als op de weg – mogelijk zijn om overtredingen automatisch te signaleren. Boten waar je een vaarbewijs voor nodig hebt dragen immers een kenteken. Het doel is om de handhaving te verbeteren én dat iedereen nog meer kan genieten van en op het water.”

Bescheiden beginnen

In deze proeftuin zoekt Waterschap Vechtstromen samen met kennisinstellingen en bedrijven naar methoden, technieken en oplossingen die het werk van de handhavers verder helpen. Mogelijke oplossingen brengen ze volgens de filosofie ‘learning by doing’ direct in de praktijk. Dat gaat niet per se om algoritmes en big data. Floris:

“We denken bijvoorbeeld aan het plaatsen van sensoren voor monitoring en een app waarmee mensen zich aan kunnen melden bij een sluis. Maar ook aan complexere systemen waarmee we in de toekomst de hele Vecht én de bijbehorende bruggen, sluizen en stuwen kunnen monitoren. We beginnen echter bescheiden: met simpele sensoren en slimmere informatievoorziening voor waterrecreanten.”

Ook met bescheiden oplossingen valt echter snel resultaat te behalen. WCM-procesbegeleider David de Witt beaamt dit: “Onlangs hebben we de eerste mogelijkheden van het systeem gepresenteerd aan de handhavers. Zij reageerden direct enthousiast. Het is mooi om te zien hoe de toevoeging van een paar sensoren al een groot verschil maakt voor het handhavingsteam.”

Wil je meer weten over dit project of heb je interesse om mee te werken? Neem dan contact op met Stefan Nijwening (Waterschap Vechtstromen, s.nijwening@vechtstromen.nl) of Ruben Ogink (projectleider Fieldlab CAMINO, ro@worldclassmaintenance.com)