7 februari 2022

Fieldlab CAMINO is een open innovatie-netwerk. Binnen projecten werken mensen uit allerlei organisaties en branches samen aan het ontwikkelen van nieuwe kennis en het experimenteren met nieuwe technieken in de praktijk. Daarbij leren we met én van elkaar. Achter open innovatie gaat een wereld van mechanismen schuil. Deze mechanismen zijn de ‘onzichtbare raderen’ achter succesvolle innovatienetwerken. Graag nemen we jullie mee in deze wereld. In dit artikel leggen we daarom 3 belangrijke rollen uit die bijdragen aan succes bij open innovatie. We gebruiken de wetenschappelijke termen en lichten deze toe met voorbeelden uit de praktijk*.

Open innovatie gaat over de grenzen van een organisatie heen. Dat vraagt om extra inspanning van de partijen die betrokken zijn bij de innovatie. Je bewust zijn van welke mechanismen een rol spelen in de bepaling van het succes van zo’n samenwerking, kan helpen om de juiste stappen en keuzes te maken. In dit artikel bespreken we de 3 rollen die de literatuur onderscheidt in open innovatie: de orchestrator, de social broker en de boundary spanner.

Lees ook: 3 typen netwerken in open innovatie

Rol 1: de orchestrator

Beschrijving rol: procesbegeleider
Belangrijkste taak: samenwerking soepel laten lopen middels meetings, bijeenkomsten etc.

De orchestrator staat aan de basis van een open innovatienetwerk. Orchestrators plannen meetings, organiseren activiteiten en begeleiden alles wat er binnen het netwerk gebeurt. Dat doen ze proactief, zodat ze zicht houden op datgene wat nodig is om de samenwerking soepel te laten lopen.

Binnen Fieldlab CAMINO heeft elk project een eigen begeleider. Soms vanuit één van de deelnemende organisaties zelf, soms vanuit een onafhankelijke partij zoals WCM. Deze orchestrator staat voor alle deelnemers klaar om vragen te beantwoorden. Naast de dagelijkse gang van zaken – zoals het plannen van overleggen – denkt de orchestrator mee en brengt hij of zij proactief elementen in over hoe het netwerk maximaal resultaat haalt. Niet alleen door op de achtergrond alles goed te regelen dus, maar ook door er op de voorgrond voor te zorgen dat het netwerk in beweging blijft.

Rol 2: de social broker

Beschrijving rol: sociale makelaar
Belangrijkste taak: mensen verbinden en relaties bouwen

Social brokers onderhouden contact met alle mensen uit het open innovatienetwerk. Dat doen ze om erachter te komen waar iedereen mee bezig is en hoe deelnemers elkaar daarin kunnen helpen. Ook achterhalen ze ieders ambities en brengen ze mensen samen waarvan ze verwachten dat die voor elkaar van waarde zijn. Hoe meer onderlinge verbindingen social brokers weten te leggen, hoe hechter en sterker de groep is die samenwerkt aan open innovatie.

In de praktijk van CAMINO merken we dat het aanwijzen van een social broker vooral in de opstartfase van groot belang is. In het begin kennen de mensen binnen het netwerk elkaar nog niet goed, waardoor het ook lastiger is om elkaar onderling te vinden. De social broker legt deze links snel, zodat mensen op den duur zelf de juiste personen weten te vinden om samen tot een betere oplossing te komen en het netwerk zo steeds sterker en waardevoller wordt.

Rol 3: de boundary spanner

Beschrijving rol: inhoudelijke bruggenbouwer en ‘tolk’
Belangrijkste taak: kennisgebieden aan elkaar verbinden

Waar de social broker mensen verbindt, zit de boundary spanner meer op de inhoud. In open innovatienetwerken komen mensen uit allerlei branches, bedrijven en contexten samen. Ieder spreken ze hun eigen taal. Boundary spanners zorgen ervoor dat ze elkaar leren begrijpen. Belangrijk is daarom dat een boundary spanner voldoende weet van elk betrokken vakgebied. Dit hoeft niet per se volledig in de diepte te zijn, maar wel voldoende om te weten waar kennisvelden elkaar kunnen versterken. Alleen zo kan deze persoon namelijk inhoudelijke verbindingen leggen.

Bij de projecten van CAMINO zien we vaak dat deelnemers veel aanvullende maar niet altijd even veel overlappende kennis hebben. De ene partij weet alles over de brug, sluis of tunnel, terwijl de andere expert is in IT en algoritmes. Elkaars wereld kennen ze niet of zeer beperkt. In zo’n omgeving is de boundary spanner essentieel. Je moet namelijk alle beschikbare kennis kunnen verbinden om tot een succesvolle innovatie te komen. Dat lukt alleen als er iemand is die de bruggen slaat tussen de losse ‘inhoudelijke eilanden’.

Rollen aanwijzen in de praktijk

In theorie staan de drie rollen in open innovatie los van elkaar. Maar in de praktijk hoeft dit niet altijd zo te zijn. Begin je net met een nieuw project, dan is het logisch om een orchestrator aan te wijzen. Deze leidt het netwerk in goede banen. In de rol als projectleider of kwartiermaker heeft deze persoon veel contact met alle deelnemers. Logischerwijs is de orchestrator daardoor ook deels een social broker.

Maar dat niet alleen: tijdens het uitvoeren van deze rol doet de orchestrator veel kennis op, bovenop de kennis over het onderwerp die hij of zij op voorhand al had. Hierdoor is de stap naar boundary spanner klein. De kennis hoeft namelijk niet té uitgebreid te zijn. Sterker nog: te veel kennis over één van de vakgebieden kan de boundary spanner juist ‘blind’ maken voor andere aspecten. Het gevolg is dat deze bevooroordeeld raakt, en dat is juist nadelig voor deze rol.

Hoewel zo’n proces vaak natuurlijk verloopt, is het toch goed om de verschillende rollen regelmatig onder de loep te nemen. Zeker als het netwerk groeit. Waar in het begin één persoon alle rollen vervult, kan het waardevol zijn om dit na verloop van tijd te scheiden. De een is nu eenmaal beter in organiseren, terwijl de ander van nature focust op goed onderling contact. Het aanstellen van de juiste mensen op de juiste rol is bepalend voor je succes. Hoe beter de rol bij de persoon past, hoe groter de kans op een succesvol open innovatienetwerk.

Meer weten?

Wil je meer weten over open innovatienetwerken of kun je wel wat hulp gebruiken bij het opzetten van een netwerk? Neem dan contact op met Ruben Ogink via ro@worldclassmaintenance.com.

*NB: inzichten uit dit artikel zijn ontleend aan het onderzoek dat Ruben Ogink uitvoert op het gebied van open innovatie netwerken. Dit doet hij onder de vlag van TU/Eindhoven en in samenwerking met Tilburg University en Old Dominion University (Norfolk, USA).